Uzun yıllardır İngiltere’de yaşayan Türkiyeli yazar Elif Şafak, 5 Ağustos’ta İngiltere’de piyasaya çıkacak yeni kitabı,‘The Island of Missing Trees’de (‘Kayıp Ağaçlar Adası’) Kıbrıs’ı anlatıyor.

Kostas, Defne, Ada, Meryem ve Kıbrıs'tan Londra'ya giden küçük incir ağacı...

Şafak kitabında, gençken adada bir restoranda tanışan Kıbrıslı Rum Kostas ve yasak aşkı Kıbrıslı Türk Defne ve kızları Ada’nın hikâyesini, Kostas’ın Londra’ya giderken yanında götürdüğü bir incir ağacını da konuşturarak anlatıyor. 

Çift yeni bir başlangıç yapmak üzere Londra’ya yerleşiyor. Kostas incir fidanını Londra’nın soğundan korumak için bir süre toprağın altına gömmek zorunda kalıyor. 1974’de yerle bir olan restorandan Londra’ya getirilen küçük incir ağacı Londra’da yaşamayı başarıyor.

Çiftin kızları ise, Londra'da doğan ve kitabın başında henüz anne babasının sırları ve ortak travmaları hakkında hiçbir şey anlayamayan Ada…

'Acının kalıtsal olduğuna inanıyorum. Göçmen ailelerde üçüncü nesil kimlikle ve ailenin geçmişi ile daha çok ilgileniyor'

Şafak, Ada karakteri için, “Her zaman acının kalıtsal olduğuna inandım. Belki bilimsel değil, ancak ailelerde kolayca konuşamayacağımız şeyler bir nesilden diğerine konuşulmadan geçiyor. Göçmen ailelerde, yaşlı nesil genellikle gençleri geçmişteki üzüntülerden korumak ister, bu yüzden fazla bir şey söylememeyi tercih ederler ve ikinci nesil, ev sahibi ülkenin bir parçası olarak araştırma yapamayacak kadar uyum sağlamakla meşguldür. Yani hafızayı kazmak üçüncü nesle kalır. Ebeveynlerinden bile daha eski anıları olan birçok üçüncü nesil göçmenle tanıştım. Anneleri ve babaları onlara 'Burası senin evin, tüm bunları boş ver' diyor. Ama onlar için kimlik önemli” tespitini yapıyor.

Kıbrıs yemekleri...

Yazar, kitabında Kıbrıs yemeklerine yer ayırmasını “Dinler çatışır, ancak batıl inançlar sınırların ötesine geçer. Yemek konusunda da durum aynı" cümlesi ile açıklıyor. Mutfakta Rum bir aile ile bir Türk'ün hayatları çok benzer olabilir. Ada'nın Londra'da ziyaretine gelen teyzesi Meryem, her yemeği bir ziyafete dönüştürüyor. Yemek Meryem’in dünyayı kontrol etme şekli… Şafak, “Meryem gibi kadınlar tarafından büyütüldüm. Büyükannem için yemek, yemekten çok daha fazlasıydı. Yemek, insanları bir araya getirmekle ilgiliydi daha çok. Masanın etrafında sorunları çözebilirsiniz. Barışa ulaşabilirsiniz. Evet, Meryem'in, üzerinde konuşmayı bilmediği şeyler var. Bazı yönleriyle modası geçmiş. Ama yemeği sevgiyle ilişkilendiriyor ve bana göre bu çok gerçek” diyor.

Kayıp Şahıslar Komitesi...

Şafak, kitabında soğuktan korunması için küçük incir ağacının toprağa gömülmesini Kıbrıs’ta iç savaşta kaybolanların cesetlerini bulmaya ve kayıpları tanımlamaya çalışan iki toplumlu kuruluş, Kayıp Şahıslar Komitesi tarafından yürütülen çalışmalara bağlıyor.

Yazar, Kıbrıs'ın geleceğinden umutlu olduğunu söyleyerek, kitabındaki tüm acılara rağmen, Kostas'ın dayanıklı incir ağacının umudun korunmasını simgelediğini belirtiyor. Şafak, "İyimser hissetmek istiyorum. Kayıp Şahıslar Komitesi çok değerli. Komitede çalışanların çoğu kadın ve bu genç gönüllüler bana umut veriyor. Ancak, elbette, politikacılar farklı bir konudur. Politikacılar meselesi daha karmaşık" diyor.

Elif Şafak, ‘Baba ve Piç’ adlı romanında “Türklüğü aşağılamak'la suçlanması sonrası beraat etse de, on yıldan fazla bir süre önce gazeteci eşi ve iki çocuğuyla birlikte Londra'ya taşındı. Yazar aynı zamanda İngiliz vatandaşıdır.
Kaynak: The Guardian, Rachel Cooke’un Elif Şafak’la yaptığı röportajdan.