Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu'nun (ICIJ, International Consortium of Investigative Journalists), 35 ülkeden 37 medya ortağıyla yürüttüğü sınır ötesi araştırma, marka bilinirliği yüksek büyük kripto borsalarının kara para aklayıcılar tarafından rutin biçimde kullanıldığını ortaya çıkardı.
Ekim ayında ABD Başkanı Donald Trump, dünyanın en büyük kripto para borsası Binance’in kurucusu Changpeng Zhao’yu affettiğinde, Beyaz Saray sözcüsü Zhao’yu "siyasi bir cadı avı"nın kurbanı gibi gösterdi.
Zhao ve şirketi Binance, Kasım 2023’te kara para aklamayı önleyecek temel güvenlik önlemleri olmaksızın faaliyet yürüttüklerini kabul etmişlerdi. Yetkililer, şirketin “teröristler, siber suçlular ve çocuk istismarcıları” için giden işlemlere izin verdiğini iddia etti. Zhao, CEO’luktan çekilmeyi kabul etti ve şirket çalışma biçimini değiştirme sözü verdi.
Ama değiştirmedi.
Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu’nun analizine göre, Binance tarafından suçlamaların kabul edildiği anlaşmalar ile Zhao’nun affı arasındaki dönemde Binance, dünyanın en kötü şöhretli organize suç gruplarından bazılarıyla bağlantılı yüz milyonlarca dolarlık kripto para işlemlerinden kâr elde etmeye devam etti.
Binance, Amerikalı yetkililerin denetimi altıdayken en az 408 milyon dolar değerinde dijital parayı Çinli suç şebekelerinin kullandığı finans kuruluşu Huione’a aktardı
Şirket mahkeme tarafından atanmış denetçilerin gözetimi altındayken en az 408 milyon dolar değerinde dijital para, Kamboçya merkezli Huione Group’tan Binance hesaplarına aktı. Huione, Çinli suç şebekelerinin insan kaçakçılığı ve endüstriyel ölçekte dolandırıcılık operasyonlarından elde edilen gelirleri aklamak için kullandığı bir finans kuruluşu olarak biliniyor.
Binance tek değildi. Şubat ayında, dünyanın en büyük kripto para borsalarından bir diğeri olan OKX, ABD’de yasa dışı bir para transferi aracı işletmekten suçunu kabul etti ve mahkeme tarafından atanan bir uyum danışmanını bünyesinde bulundurmayı kabul etti.
Bu denetime rağmen, OKX’teki müşteri hesapları Huione’dan yüz milyonlarca dolar almaya devam etti. ICIJ’ın bulgularına göre, bu miktara, ABD Hazine Bakanlığı’nın Huione’u mayıs ayında “birincil kara para aklama kaygısı” olarak tanımlamasından sonra gelen 161 milyon dolardan fazlası da dahildir.
Marka bilinirliği yüksek büyük kripto borsalarının kara para aklayıcılar tarafından rutin biçimde kullanılması, ‘The Coin Çamaşırhanesi’ adlı çalışmanın bulgularından yalnızca biri. ICIJ öncülüğünde yürütülen sınır ötesi araştırmada, bu şirketlerin dolandırıcılık, hırsızlık ve diğer suçlardan elde edilen gelirleri aklamak için suçluların istismar ettiği araçları nasıl sağladığını, birikimlerini ya da geçim kaynaklarını kaybeden insanların ise adalet umudundan neredeyse yoksun bırakıldığını ortaya koyuyor.
Bulgular, borsaların yasa dışı para akışlarını durdurmak için fonları dondurmak, hesapları kapatmak veya şüpheli işlemleri dikkatle izlemek gibi önlemleri yeterince alıp almadığı sorusunu gündeme getiriyor.
Son 10 ay boyunca ICIJ ve ortakları, Kuzey Koreli siber hırsızlarla, Rus kara para aklayıcılarla ve geniş ölçekli dolandırıcılık operasyonlarıyla bağlantılı yüzlerce kripto cüzdan adresi -cüzdan adresleri banka hesap numaraları gibi düşünülebilir- topladı. Gazeteciler bu cüzdan adreslerini kullanarak, blok zinciri olarak bilinen dijital defterlere kaydedilmiş on binlerce kripto para işlemini izledi ve yasa dışı aktörlerin, en büyük borsalardan bazılarında hesap açtığını ya da kirli fonları bu hesaplara gönderdiğini tespit etti.
Borsalar kripto finans sisteminde önemlidir çünkü tıpkı geleneksel bankalar gibi müşterilere hesap açma, para saklama ve ödeme yapma imkânı tanırlar; ancak banka mevduatlarından farklı olarak kripto varlıklar devlet güvencesi altında değildir. Bu şirketler aynı zamanda yasa dışı faaliyetleri kolaylaştırmada da kritik bir rol oynar çünkü suçtan elde edilen kripto paraları hızla standart para birimlerine dönüştürme olanağı sağlarlar. Bu nedenle düzenleyiciler ve kolluk kuvvetleri, borsaların kara para aklamayı önleyici tedbirleri uygulamasını sağlamaya çalışmaktadır.
Bu tür adımlar, büyük ölçüde işlem ücretlerinden elde edilen borsa gelirlerini azaltabilir.
Teksas Üniversitesi'nden blok zinciri veri uzmanı John Griffin ICIJ'e şöyle dedi: “Eğer suç aktörlerini platformdan uzaklaştırırlarsa, büyük bir gelir kaynağını da kaybederler; dolayısıyla bu faaliyetlerin sürmesine izin vermek için teşvikleri var.” Griffin, gelişmiş kimlik taklidi dolandırıcılıklarından elde edilen fonların Binance, OKX ve Trump ailesinin kripto girişimine büyük yatırımlar yapmış bir isim olan Justin Sun ile bağlantılı olan HTX üzerinden nasıl aktığını analiz etti.
Griffin, “Kripto, suçlulara eski günlerde kartellerin nakit parayı bir Cadillac’ın arkasına tıkmak zorunda kaldığı döneme kıyasla çok daha verimli bir finansal sistem sunuyor.” dedi.
İmaj: ICIJ, The Coin Laundry
Trump ailesinin kripto parası World Liberty Financial hakkındaki iddialar
ICIJ ayrıca, ABD Hazine Bakanlığı’nın Meksika’nın şiddet üreten uyuşturucu karteli Sinaloa'ya çalışan bir kara para aklayıcıya ait olduğunu belirlediği ve Binance tarafından barındırılan bir adresin neredeyse tüm fonlarını -ki 700.000 dolardan fazlasıdır- ABD merkezli kripto borsası Coinbase’teki hesaplardan aldığını tespit etti.
Fentanil ve diğer uyuşturucuları kaçıran kötü şöhretli bir Çinli çetenin fonlarının çeşitli OKX hesaplarına aktığı, Kuzey Kore’nin silah programı için kripto para transferinde uzmanlaşmış bir Rus kara para aklayıcısının ise HTX’te bir hesaba sahip olduğu anlaşıldı. Bu hesap ağustos ayı itibarıyla hâlâ aktiftir. O dönemde Sun, Trump ailesinin kripto parası World Liberty Financial adlı kripto girişimlerinde 75 milyon dolar değerinde alıma sahipti ve en büyük yatırımcılardan biri hâline gelmişti.
Binance, Sinaloa bağlantılı kartel hesabını barındırmasına ilişkin spesifik sorulara yanıt vermedi. Coinbase, kartelle ilgili işlemlerden haberdar olduğunu ve “ABD hükümetiyle yapılan iletişimler sonucunda cüzdan adresinin yaptırım listesine alındığını” söyledi. Uyuşturucu kaçakçılığıyla bağlantılı cüzdanlara ilişkin sorulara yanıt olarak OKX, “bu konuda kolluk kuvvetleriyle proaktif şekilde çalıştığını ve çabalarından dolayı özel olarak teşekkür aldığını” belirtti. HTX ise ICIJ’ın sorularına cevap vermedi.
Araştırmada, büyük borsaların ötesine geçerek finansal suçların yükselişine karşı daha da az güvenlik önlemi barındıran diğer kripto hizmetleri de incelendi. Buna, kripto parayı nakit paraya ve nakiti kriptoya çevirmeyi amaçlayan, “nakit büroları” ve kurye hizmetleri olarak bilinen karanlık dünya da dahildi.
Kripto para birimlerinin yarattığı sorun bir paradoksta yatmaktadır. Bir yandan, tüm işlemlerin blok zincirinde herkese açık olarak kaydedilmesini gerektirdiği için hiçbir sistem bu kadar şeffaf değildir. Diğer yandan, cüzdan sahipleri fonlar bu ekosistem içinde kaldığı sürece anonim olabildiği için son derece opaktır. Bu nedenle kullanıcının tanımlanması, para sisteme girdiğinde veya çıktığında gözetleme görevini yerine getirmesi gereken bu borsalara bağlıdır.
Ancak geleneksel finans sisteminde bankaların müşterilerinin kimliklerini doğrulaması ve şüpheli finansal akışları izlemesi gerekirken, birçok "borsa" müşterilerine hiçbir kontrol yapmadan hizmet sunuyor; borsalar bazı ülkelerde yasadaki boşluklardan yararlanırken, bazılarında ise yasaları keyifle ihlal ediyor.
Kripto ATM'ler
"Kripto ATM'ler" örneği, kripto paraları saniyeler içinde nakite (ve tersine) dönüştüren ve herhangi bir belge gerektirmeyen otomatik döviz makineleridir. Bu makineler dünya çapında yaygınlaşmıştır. Örneğin Fransa'da, birkaç yıl önce Paris ve Lille'deki (Kuzey Fransa) mahalle bakkallarına bu tür birkaç cihaz yerleştirilmiştir. Bu kurulumlar, kimliği belirsiz kişiler tarafından gerçekleştirildiği ve dahası, Fransız makamlarından önceden kayıt veya izin alınmadığı için yasa dışıdır.
Uyarılan polis ve jandarma, uyuşturucu kaçakçılarından sanal sevgililerine ödeme yaptıklarına inanan 'aşk dolandırıcılığı' mağdurlarına kadar çeşitli kullanıcıları ortaya çıkaran adli soruşturma kapsamında 2024 yılında iki el koyma operasyonu gerçekleştirdi. Davaya yakın bir kaynak, "Bu cihazlar, terör örgütleri de dahil olmak üzere herkese anında ve anonim para transferi yapmak için kullanılabilir." diye uyardı.
Bu olgu Fransa'da hâlâ sınırlı bir düzeyde kalsa da, birçok ülke onlarca yıldır inşa edilen kara para aklamayla mücadele sisteminin temelleriyle açıkça çelişen uygulamaları onaylıyor veya hoş görüyor. ICIJ ortakları Ukrayna'da kimlik kanıtı olarak yalnızca Telegram mesajlaşma uygulamasında takma ad kullanarak binlerce dolar nakit çekmenin kolay olduğu birkaç nakit karşılığı kara para aklama kuruluşunu ziyaret etti. Bu hizmet, dünya çapındaki siber saldırıların kurbanları tarafından kripto para birimleriyle ödenen fidyeleri nakde çevirmek için bölgedeki bilgisayar korsanları arasında özellikle popüler.
Dubai'de ise çok sayıda mağaza, kripto para birimlerini altın külçeleriyle gizlice takas etme imkânı sunuyor
Amerika Birleşik Devletleri'nde 60SEK gibi platformlar, kripto para sahiplerine ülke genelindeki büyük şehirlerde kurye aracılığıyla nakit teslimat hizmeti sunuyor.
Dubai'de ise çok sayıda mağaza, kripto para birimlerini altın külçeleriyle gizlice takas etme imkânı sunuyor. Ayrıca, Birleşik Arap Emirlikleri'nde yat kiralamadan lüks villa satın alımına kadar birçok mal ve hizmetin ödemesi doğrudan kripto para birimleriyle yapılabiliyor.
2024 ve 2025 yıllarında borsalardan "yasa dışı faaliyetlerle bağlantılı en az 28 milyar dolar" geçtiği tahmin ediliyor
Kripto para işlem analizinde uzmanlaşmış Hollandalı bir firma olan Crystal'ın istihbarat başkanı Nick Smart, "Bu borsalardan geçen paranın hacmi gerçekten akıl almaz. Bunları kimin veya neden kullandığını bilmiyoruz." diyerek endişelerini dile getirdi. Bir diğer uzman şirket olan Chainanalysis ise, 2024 ve 2025 yıllarında borsalardan "yasa dışı faaliyetlerle bağlantılı en az 28 milyar dolar" geçtiğini tahmin ediyor.
Ekim ayı sonlarında, 001k adlı çevrimiçi bir borsa, müşterilerine "özel bir teklif" sundu: 9.757 dolarlık kripto paraya karşılık 10.001 dolar nakit. Kara para aklamayla mücadele uzmanı Pamela Clegg, bu ani promosyonu, platformun "nakitten kurtulması gereken bir suç örgütüyle bağlantılı" olduğunun bir işareti olarak görüyor.
Uyuşturucu kaçakçılığı şebekeleri için, kripto varlıklara kıyasla hacimli, hantal ve taşınması daha zor olan kaçakçılıktan elde edilen nakitten kurtulmak için kripto para birimleri kullanmak gerçekten avantajlı. Daha sonra, dönüştürülen fonları Dubai gibi seçtikleri bir ülkede toplayıp uygun gördükleri şekilde yatırım yapabilirler.
Yeni tehditler
Uluslararası koşullar, borsaları dizginlemeye pek elverişli görünmüyor. Amerika Birleşik Devletleri daha önce ana platformlara yönelik soruşturmaların ön saflarında yer almışken, Donald Trump son aylarda düzenlemeleri gevşeterek ve 2023'te büyük bir kara para aklama davasından hüküm giyen Binance'in eski başkanı Changpeng Zhao'yu affederek baskıyı azalttı.
Amerikalılardan gelen sinyaller kara para aklamayla mücadeleyi daha da karmaşık hale getirirken, araştırmacılar yeni tehditlerle de boğuşuyor. Bunlardan ilki, suçlular arasında popüler bir kripto para birimi olan Monero. Kendisini "Güvenli, özel ve izlenemez, paranızın gizliliğini koruyor" olarak sunan Monero, kullanıcıların kimliklerini ve fonların kaynağını gizlemeyi vadediyor. Bu özellikleri, Eylül 2024'te Binance de dahil olmak üzere büyük platformlardan yasaklanmasına yol açtı.
Araştırmacıların ikinci düşmanı, bir kullanıcının bir kripto para birimini aynı değerdeki bir başkasıyla değiştirebildiği ve böylece blok zincirinin teorik olarak sunduğu "izlenebilirliği" bozan "karıştırıcılar" adı verilen takas odalarının kullanımıdır. İşlemleri gizlemekten başka bir amaca hizmet etmeyen bu karıştırıcıları kimin yönettiğini bilmek neredeyse imkânsızdır.
Yorumunuz