Yeni bir araştırma, hayvan çalışmalarında yaygın çiftlik pestisitlerine maruz kalmanın testis hasarı ve sperm sağlığının bozulmasıyla bağlantılı olduğunu ortaya koydu. 

Bilim insanları, insanlarda benzer etkilerin, günlük besinleri fark edilmeyen bir doğurganlık riski kaynağı haline getirebileceği konusunda uyarıyor.

Günümüzde uygulanan büyük ölçekli tarım yöntemleri, zamanla insan vücuduna zarar verebilecek eser miktardaki tarımsal kimyasalların tüketiminden kaçınmayı neredeyse imkânsız hale getiriyor.

George Mason Üniversitesi Halk Sağlığı Fakültesi ve Fen Fakültesi'nden araştırmacılar, 2005-2025 yılları arasında yürütülen 21 deneysel çalışmayı inceledi. Kapsamlı incelemeleri, böcek ilaçlarına maruz kalmanın insan sağlığını, özellikle de erkek üreme sağlığını olumsuz etkileyebileceğine dair tutarlı kanıtlar buldu.

"Neonikotinoidlerin Üreme Riski: Erkek Kemirgen Çalışmalarının İncelenmesi" başlıklı çalışma, Çevre Araştırmaları Dergisi'nin Aralık 2025 sayısında yayımlandı.

George Mason Üniversitesi'nde epidemiyoloji alanında halk sağlığı yüksek lisansı yapan ve çalışmanın ilk yazarı olan Sumaiya Safia Irfan, "Bu kimyasallara maruz kalmanın sperm kalitesini düşürebileceği, hormonları bozabileceği ve testis dokusuna zarar verebileceği sonucuna vardık." dedi.

Neonikotinoidlerin yaygın kullanımı endişelere yol açıyor

Araştırma, dünya çapında en yaygın kullanılan böcek ilacı sınıfı olan 'neonikotinoid pestisitler' (neonikler) üzerine odaklandı. Bu kimyasallar genellikle ekinlere uygulanarak toprağa, suya ve bitki dokularına emilir. Bu nedenle, insanlar tarafından tüketilen gıdalarda kalıntılar kalabilir.

Potansiyel sağlık etkilerini anlamak için ekip, neoniklerin kemirgenlerde erkek üreme sağlığını nasıl etkilediğini inceleyen hayvan çalışmalarından elde edilen verileri inceledi.

George Mason Uygulamalı Proteomik ve Moleküler Tıp Merkezi'nden kimya alanında yüksek lisans öğrencisi ve araştırma görevlisi Veronica Sanchez, "Birçok kişi, yiyeceklerde bulunan böcek ilacı kalıntılarının kısırlığa katkıda bulunabileceğinin farkında olmayabilir. Bu incelemeye dahil edilen tüm çalışmalar, neonikotinoid maruziyetinin erkek sıçan ve farelerde sperm kalitesine zararlı olduğunu bildirmiştir." dedi.

Yayında, “Neonik, uygulanan doz ve araştırılan üreme sağlığı sonuçları açısından büyük farklılıklar gösteren yirmi bir çalışma tespit edildi. Tüm çalışmalar, neonik maruziyetinin erkek üreme sistemi sonlanım noktaları üzerinde olumsuz etkiler yarattığını, bunların arasında sperm sayısının azalması, sperm hareketliliğinin azalması ve sperm morfolojisinin değişmesi yer aldığını gösterdi.” denildi.

Hayvan araştırmaları kritik bilgiler sunsa da, neonik maruziyetin insan üremesi üzerindeki tam etkileri belirsizliğini koruyor. Çalışmanın yazarları, insan sağlığı riskleri hakkında kesin sonuçlara varılmadan önce bulguların daha fazla araştırma gerektirdiği konusunda hemfikir.

Pestisit maruziyeti nasıl azaltılabilir?

ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), meyve ve sebzelerin kir, yüzey koruyucuları ve tarım süreçlerinden kalan diğer kalıntıları temizlemek için yedi temel adım öneriyor. Ancak Irfan, ürünleri yıkamanın bazı kirleticileri azaltmaya yardımcı olabileceğini, fakat bitki tarafından emilen pestisitleri ortadan kaldıramayacağını belirtti.

"Genel olarak, ürünleri yemeden önce iyice yıkayarak ve zararlıları evinize çeken ve bir tür haşere kontrol yöntemi kullanmanızı gerektirecek koşulları en aza indirerek pestisit maruziyetini azaltabilirsiniz. Ancak neonikotinoidler genellikle sistemik olarak uygulandığından, yani bitki tarafından emilip tüm dokularında bulunduğundan, tamamen yok edilmeleri çok zordur, hatta imkansızdır. En iyi yol, ne satın aldığınızın farkında olmak ve sorumlu bir şekilde alışveriş yapmaktır." uyarısında bulundu.

Kaynaklar: Science Daily – Science Direct