Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu, ICIJ, ‘Cyprus Confidential’ adında bir araştırma dosyası yayımladı. 

Dosya, sızdırılan 3,6 milyon belgenin 270’den fazla gazeteci tarafından analiz edilmesiyle yayıma hazırlandı.

AB (Avrupa Birliği) üyesi Güney Kıbrıs’ta bir hayli şirketin yaptırımlara tabi Rus oligarklarla çalışmaya devam ettiği ortaya çıktı. 

Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu, ICIJ, Güney Kıbrıs’a ilişkin altı finansal hizmet sağlayıcısından ve bir web sitesi şirketinden sızdırılan 3,6 milyon belgeyi, 54 ülkeden 270’den fazla sayıda gazeteci ekibi ile birlikte 8 ay boyunca inceledi. 

ICIJ'in veri ve araştırma ekibi, sızdırılan belgeleri, yaptırım uygulanan Rus oligarkları, milyarderleri ve siyasi nüfuz sahibi kişileri bulmak ve offshore varlıklarını ortaya çıkarmak için taradı.

"Kıbrıs Batı yaptırımlarını görmezden geliyor"

ICIJ yayımladığı geniş dosyada, ‘Kıbrıs, Rus vahşetini ve Putin müttefiklerinin büyük servetini korumak için Batı yaptırımlarını görmezden geliyor’ saptamasını yaptı.

Kıbrıs’ın güneyine ilişkin olarak 1990'ların ortalarından Nisan 2022'ye kadar sızdırılmış dahili kayıtlar arasında, gizli geçmiş mali kontroller, organizasyon şemaları, mali tablolar, banka hesabı başvuruları ve e-posta mesajları yer alıyor.

Haberde, ‘Cyprus Confidential’ın, ‘AB üye devleti Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Kremlin'in finans makinesine nasıl güç verdiği’ ve ‘Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Rusya'nın 2022 Ukrayna işgali sonrası da dahil olmak üzere oligarklar için büyük meblağları nasıl transfer ettiğini ortaya koyduğu’ kaydedildi.

Sızdırılan belgeler, Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu, Alman araştırmacı gazetecilik kuruluşu Paper Trail Media ve 67 diğer medya ortağı tarafından analiz edildi.

Haberde, Kıbrıs’a on yıllardır yabancı paranın aktığı ve bu paranın bir azınlığı zengin ederken Kıbrıs’ı şeffaf olmayan bir finans merkezi haline getirdiğine dikkat çekildi.

"Güçlü Avrupa Birliği, bir Avrupa Birliği üye devleti olarak Kıbrıs Cumhuriyeti üzerinde otorite uygulamakta veya yasa dışı parayla şişirilmiş bankacılık sistemini dizginlemekte başarısız" 

Analizde, dosya için ‘Güçlü Avrupa Birliği'nin, bir Avrupa Birliği üye devleti olarak Kıbrıs üzerinde otorite uygulamakta veya yasa dışı parayla şişirilmiş bankacılık sistemini dizginlemekte nasıl başarısız olduğunu açıklıyor’ denildi.

Sekiz aylık bir araştırmanın ürünü olan Cyprus Confidential’da, Kıbrıs’ta ‘haydut’ bir finansal sistem olduğu, adanın Rus ve diğer yabancı paralara bağımlılığının ancak şimdi fark edilen sonuçlar doğurduğu aktarıldı.

“Ruslar Kıbrıs'a geldiklerinde, sadece Rus yolsuzluğunu değil, Rus organize suçunu da getirdiler, Rus istihbarat servislerinin Rus ajanlarını getirdiler"

Görüşülen ve uzun süredir Güney Kıbrıs’ta yaşayan Rus muhalif gazeteci Boris Demash, "Ruslar Kıbrıs'a geldiklerinde, sadece Rus yolsuzluğunu değil, Rus organize suçunu da getirdiler, Rus istihbarat servislerinin Rus ajanlarını getirdiler" dedi.

Kıbrıs'ta yaşayan ekonomi tarihçisi Alexander Apostolides ise adanın siyasi bağlantılı profesyonel firmalarının "yasa dışı ya da en azından etik olmayan şeyleri yapmanın" yollarını bulduğunu söyledi.

Tarihsel olarak Kıbrıs'ın seçkin bankacılık ve hükümet çevrelerinin karanlık finansa müdahil olduğu belirtilen dosyada, ‘Adanın "Kıbrıs modeli" olarak adlandırılan ekonomik sistemi, AB'deki en gevşek mali açıklama düzenlemelerinden bazılarına, hoşgörülü bir merkez bankasına ve ülkenin oligarklarına muazzam bir nüfuz kazandıran 200 milyar doların üzerinde bir Rus yatırım dalgasına sahip, geniş bir finans endüstrisine dayanıyor’ tespiti yapıldı.

Güney Kıbrıs eski başkanı, avukat Nikos Anastasiadis’in hukuk bürosu üzerinden Rusya ile şüpheli işlemler

Rus müvekkilleri çeken, büyük bir offshore hizmetleri bürosu kuran bir avukat olarak Anastasiadis, 2013'ten 2023'ün başlarına kadar Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. ICIJ’in medya ortağı OCCRP (Organized Crime and Corruption Reporting Project, Organize Suç ve Yolsuzluk Raporlama Projesi) tarafından 2019 yılında yapılan bir araştırma, Anastasiadis'in göreve gelmeden önce hukuk firmasındaki ortaklarının, Rusya Devlet Başkanı Putin'in müttefikleriyle bağlantılı anlaşmalar da dahil olmak üzere büyük şüpheli kara para aklama operasyonlarıyla ilişkili paravan şirketlerin yetkilileri olarak görev yaptığını ortaya çıkardı.

Anastasiadis göreve geldikten sonra hukuk firmasını iki kızına ve diğer ortaklarına bıraktı. Görevdeyken Moskova'ya gitti. Burada Putin ile bir araya geldi ve daha yakın ekonomik ve finansal bağları teşvik eden anlaşmalar imzaladı.

Güney Kıbrıs profesyonel hizmet firmalarının yaptırımlara tabi en az 96 Rusla çalıştığı belirlendi

Rus oligark servetinin yat, gayrimenkul ve finansal araçlar olarak Rusya dışında saklanması ve Rusya'ya yeniden yatırılmasını mümkün kılan Kıbrıs’taki ekonomik sistem sayesinde, Kıbrıs profesyonel hizmet firmalarının, Rusya'nın 2014'te Kırım'ı ilhak etmesi ve Donbas'taki savaştan sonra Batı veya Ukrayna yaptırımlarına tabi kılınan 25 Rus adına çalıştığı tespit edildi.

Ardından, Şubat 2022'den bu yana yaptırım uygulanan ve çalışılan 71 Rus müşteri daha bulundu ve toplam 96 yaptırım uygulanan kişiye ulaşıldı.

Dünyanın en zengin 104 Rus milyarderinin 67’si Kıbrıs şirketlerinin müşterisi

ICIJ, yaptırım uygulanan Rus müşteriler arasında, yolsuzluk veya diğer yasa dışı faaliyetlerle ilgili artan risk nedeniyle ek inceleme yapılması gerektiği düşünülen 44 Siyasi Nüfuz Sahibi kamu görevlisi, akrabaları veya devlete ait şirketler veya kuruluşlarla bağlantılı diğer kişileri tespit etti. Dahası, sızdırılan belgelerle, Forbes dergisinin 2023'te yayımladığı 104 Rus milyarderin üçte ikisinin - toplam 67 kişi- aile üyeleriyle birlikte adanın profesyonel hizmet sağlayıcılarının müşterileri olarak da göründüğü belirlendi.

Güney Kıbrıs’ın Putin Rusyası için halen büyük bir finans merkezi olduğu ortaya çıktı

İncelenen 3,6 milyon belge, AB üye devleti olarak Güney Kıbrıs’ın, Putin'in Rusya'sı için büyük bir finans merkezi olduğunu ortaya koydu. 

PwC Kıbrıs şubesi, AB yaptırımına tabi Alexey Mordashov'un 1.4 milyar dolarlık yatırımını transfer etmesine yardımcı oldu

Araştırma, 'PricewaterhouseCoopers' olarak bilinen küresel muhasebe devi PwC'nin, Rusya'nın Ukrayna'yı kanlı işgalinin ortasında Kıbrıs ofisini ve 1.100 çalışanını Putin müttefiklerinin hizmetine nasıl sunduğunu gösteriyor. Araştırma dosyası, PwC'nin, Rusya'nın en zengin sanayicilerinden biri olan Alexey Mordashov'un AB yaptırımlarından kurtulmak için, kendi adına 1,4 milyar dolarlık bir yatırımı transfer etmesine nasıl yardımcı olduğunu kanıtlıyor.

PwC Kıbrıs'ın, Rusya'nın 2014'te Kırım'ı ilhak etmesi ve Donbas'taki savaştan sonra Batılı hükümetler veya Ukrayna tarafından yaptırımlara tabi olan 25 Rustan en az 12'si ile çalıştığı tespit edildi.

PwC’nin eski ortakları tarafından kurulan bir başka Kıbrıs firması olan Abacus Ltd.'nin, Rus milyarder Petr Aven'in servetini Batı yaptırımlarının ulaşamayacağı bir yere götürmek için Abaküs ve Avrupa bankalarını kullanarak yaptırımları deldiği ve Birleşik Krallık Ulusal Suç Ajansı’nın Aven’i suçladığı bir dava açmasına neden olduğu belirtildi.

Firmadan ayrılan PwC Kıbrıs’ın eski ortaklarının, İngiltere'de Putin'e bağlı bir oligark çift tarafından kontrol edilen şirketlerin yönetimini de devraldıkları ortaya koyuluyor. ‘Kiteserve’ adı altındaki bu firma, PwC Kıbrıs'ın Limasol kentindeki ofisleriyle aynı binada ofis alanına sahip olduğu kaydedildi.

Kıbrıs’tan Rus oligarklara ait 100’den fazla Kıbrıs şirketinin günlük işleri yürütülüyor

İngiltere, daha önce önde gelen bir Kıbrıslı kurumsal hizmet sağlayıcısı olan Demetris Ioannides'i "yaptırım uygulanan Rus oligarkların varlıklarını karmaşık finansal ağlarda gizlemelerine bilerek yardım etmekle" suçlamıştı.

ICIJ analizi, Ioannides'in firması MeritServus'un, halihazırda Batı yaptırımlarına tabi Kremlin propagandacısı Konstantin Malofeyev de dahil, Rus oligarkların sahip olduğu veya kontrol ettiği 100'den fazla Kıbrıs şirketi ve tröstünün günlük işlerini yürüttüğünü gösteriyor.

Roman Abramovich'in güney Kıbrıs’ta 14 tröstü olduğu tespit edildi

9 milyar dolar servete sahip olan Rus oligark Roman Abramovich, 1990'ların sonlarından beri Putin'in yakın çevresinin bir üyesi. Abramovic, yat filosu ve Birleşik Krallık profesyonel futbol takımı Chelsea Futbol Kulübü'nün uzun süredir sahibi olarak Batı'da yaygın olarak tanınıyor.

ICIJ'in analizi, MeritServus'un Abramovich'in sahip olduğu veya kontrol ettiği Kıbrıs'ta kayıtlı en az 14 tröstün yönetilmesine yardımcı olduğunu ortaya koydu. 

Cyprus Confidential ayrıca, Abramovich kontrolündeki bir kuruluşun, bir reklam şirketindeki oldukça kârlı bir hisseyi Sergey Roldugin tarafından kontrol edilen bir kuruluşa sattığını da gösteriyor.

Klasik çellist ve Putin'in uzun zamandır arkadaşı olan Roldugin, Panama Belgeleri'nde bankalar ve paravan şirketler aracılığıyla 2 milyar dolarlık bir ağın önemli bir figürü olarak ortaya çıktı. ABD Hazinesi, Haziran 2022'de Roldugin'e yaptırım uyguladı ve kRoldugin'i "Başkan Putin'in offshore servetinin koruyucusu" olarak nitelendirdi.

Suriye’den, yaptırıma tabi Suriye Petrol A.Ş'nin (SPC) aracısı güney Kıbrıs’ta kayıtlı

Dosyada, Suriye'nin devlete ait petrol şirketi Suriye Petrol A.Ş (SPC, Syrian Petroleum Company) ile Kıbrıs'ta kayıtlı bir aracı arasında, Houston merkezli üretici NOV Inc. tarafından üretilen sondaj ekipmanlarının satın alınmasına ilişkin ayrıntılı görüşmeler de bulunuyor.

Suriye Petrol A.Ş. ve Kıbrıslı aracının 2014 ve 2019 yılları arasında NOV ekipmanı elde etmek için en az beş işlem yapmaya hazırlandığına dair kanıtlar sunuluyor.

SPC Suriye'ye ait bir kuruluş olarak Beşar Esad hükümeti tarafından kontrol ediliyor. ABD, daha önce Suriye rejimini soykırımla suçladı. 2011'de Suriye'ye ihracata katı bir yasak getirdi ve ABD’nin uyguladığı yaptırımlar listesinde SPC de yer alıyor.

New York Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem gören NOV, 2017 tarihli bir menkul kıymetler dosyasında Suriye ile ticaretten en az üç yıl önce çıktığını belirtti. Oysa belgeler, Kıbrıs merkezli H.A. Cable Export Co. Ltd. ve SPC'nin bu tarihten sonra Suriye'ye NOV ekipmanı alımlarını görüşmeye devam ettiğini gösteriyor. 

Putin biyografisi yazan bir Alman gazeteci, Kıbrıs’ta şirketleri bulunan bir Rus oligarktan 700 bin dolar aldı ve sponsorluk anlaşması da güney Kıbrıs’ta hazırlandı

Dosya’da, Putin’le yaptığı röportajlarla ve Putin için yazdığı iki kitapla tanınan Alman gazeteci, yazar ve televizyon kişiliği Hubert Seipel de var. 

Sibirya'da birlikte geyik avladıkları ve bir limuzinin arkasında Moskova'da gezindikleri görüntülerle Putin’in tanıtımını yapan, 70'li yaşlarındaki Seipel'in son beş yılda, şu anda yaptırım uygulanan oligark Mordashov ile bağlantılı bir paravan şirketten "sponsorluk" olarak yaklaşık 700.000 dolar almayı kabul ettiğini ortaya koyuyor. Kayıtlara göre, Mordashov'un çelik holdingi Severstal için çalışan bir avukat olan Dmitry Fedotov, sponsor adına anlaşmayı şahit olarak imzaladı.

2018 tarihli bir belgede, el yazısıyla yazılmış bir not, sponsorluğun "Rusya Federasyonu'ndaki siyasi ortam hakkında bir kitap yazmak için" olduğunu ifade ediyor. Aynı kayıttaki bir başka not, 2013 yılında "Putin biyografisi" için yapılan bir anlaşmaya da atıfta bulunuyor. Seipel, Putin hakkında biri 2015'te, diğeri 2021'de iki Almanca kitap yayınladı.

Kayıtlar, kitap anlaşmasında yer alan işlemlere ilişkin evrakların Cypcodirect ve PwC Cyprus tarafından hazırlandığını gösteriyor.

Kaynak: ICIJ