Gazze'nin yıkıntılarını fütüristik bir sahil beldesine dönüştürmek için Trump yönetiminin yabancı hükümetlere ve yatırımcılara sunduğu "Güneşin Doğuşu Projesi"nde sahil kenarında lüks tatil köyleri, yüksek hızlı tren ve yapay zeka ile optimize edilmiş akıllı şebekeler bulunuyor.

Trump'ın damadı Jared Kushner ve Orta Doğu özel temsilcisi Steve Witkoff'un önderliğindeki bir ekip, bombalanmış bölgeyi göz kamaştırıcı bir metropole dönüştürmek için taslak bir öneri geliştirdi. Sahil şeridindeki yüksek binaların görüntüleri, grafikler ve maliyet tablolarıyla dolu 32 sayfalık PowerPoint sunumunda, Gazze sakinlerini çadırlardan lüks dairelere ve yoksulluktan refaha taşıyacak adımlar özetleniyor.

Sunum Türkiye'ye de gösterildi

Sunum "hassas ancak gizli olmayan" olarak etiketlenmiş bir döküman ve Gazze'nin yeniden inşasını hangi ülkelerin veya şirketlerin finanse edeceğine dair ayrıntılara girmiyor. Ayrıca, yeniden yapılanma sırasında yerinden edilmiş 2 milyon Filistinlinin tam olarak nerede yaşayacağına dair de bir bilgi içermiyor. ABD yetkilileri, slaytların aralarında zengin Körfez krallıkları, Türkiye ve Mısır'ın da bulunduğu potansiyel bağışçı ülkelere gösterildiğini söyledi.

Planı inceleyen bazı ABD'li yetkilileri, planın ne kadar gerçekçi olduğu konusunda ciddi şüpheler taşıyor. Hamas'ın planın yürürlüğe girmesi için öncelikle silahsızlanmayı kabul edeceğinden bile şüphe duyuyorlar; hatta ABD'nin, projenin maliyetini karşılamaları için zengin ülkeleri ikna edebileceğinden bile emin değiller.

Diğerleri ise projenin, Hamas'ın silah bırakması ve on yıllarca süren çatışmayı geride bırakması durumunda Gazze'nin nasıl görünebileceğine dair bugüne kadarki en ayrıntılı ve iyimser vizyonu sunduğuna inanıyor. 

"Hamas silahsızlanmayacak, bu yüzden hiçbir şey olmayacak"

İsrail'e yeni bir gezi yapmış ancak taslağı görmemiş olan düşünce kuruluşu Dış İlişkiler Konseyi'nde Ortadoğu kıdemli uzmanı Steven Cook, "İstedikleri kadar slayt hazırlayabilirler. İsrail'de kimse mevcut durumun ötesine geçileceğini düşünmüyor ve herkes bundan memnun. Hamas silahsızlanmadığı sürece hiçbir şey olmaz. Hamas silahsızlanmayacak, bu yüzden hiçbir şey olmayacak." dedi.

Konuyla ilgili yorum istenmesi üzerine Beyaz Saray sözcüsü, Trump'ın Gazze'yi ve barış planını izlemeye devam ettiğini söyledi. "Trump yönetimi, kalıcı bir barışı sürdürmek ve barışçıl ve müreffeh bir Gazze için zemin hazırlamak amacıyla ortaklarımızla titizlikle çalışmaya devam edecektir." dedi.

Proje, 10 yıl içinde toplam 112,1 milyar dolara mal olacak

Taslağa göre proje, 10 yıl içinde toplam 112,1 milyar dolara mal olacak; ancak ABD, bu süre zarfında "öngörülen tüm çalışma alanları" için yaklaşık 60 milyar dolarlık hibe ve borç garantisi sağlayarak bir "çapa" görevi üstlenecek. Öneriye göre, Gazze daha sonraki yıllarda birçok projeyi kendi kaynaklarıyla finanse edebilecek ve yerel sanayiyi ve daha geniş ekonomiyi canlandıran iyileştirmelerle borcunu ödeyebilecek.

Yetkililerin açıklamasına göre, Kushner, Witkoff, Beyaz Saray kıdemli danışmanı Josh Gruenbaum ve diğer ABD'li yetkililer, teklifi son 45 gün içinde bir araya getirdi ve İsrailli yetkililerden, özel sektörden kişilerden ve yüklenicilerden de katkı aldıklarını belirtti. Yetkililer, projenin hayata geçmesi halinde, ilerleme kaydedildikçe rakamların yaklaşık iki yılda bir güncellenip revize edileceğini söyledi.

Projenin destekçileri, Gazze'nin gelişmeden kalmasına ve büyüyen insani krizin daha da kötüleşmesine izin vermenin çok daha kötü bir alternatif olduğunu savunarak, Trump'ın Gazze'yi "Orta Doğu'nun Rivierası" haline getirme vizyonunu gerçekleştirmenin daha iyi olduğunu savunuyor.

68 milyon ton enkaz altında yaklaşık 10.000 ceset yatıyor

Bölgenin geliştirilmesi önündeki engeller çok büyük. İki yıl süren İsrail-Hamas savaşı sırasında Gazze'ye düzenlenen binlerce İsrail saldırısının ardından, yetkililerin tahminlerine göre 68 milyon ton enkaz altında yaklaşık 10.000 ceset yatıyor. Toprak zehirli ve patlamamış bombalarla dolu. Hamas savaşçıları ise hâlâ mevzilerinde...

Teklifin ikinci sayfasında, kalın ve kırmızı harflerle, Gazze'nin yeniden inşasının Hamas'ın "tüm silahları ve tünelleri silahsızlandırmasına ve devre dışı bırakmasına" bağlı olduğu kabul ediliyor.
Trump yetkilileri, güvenlik koşulları izin verirse planı iki ay gibi kısa bir süre içinde uygulamaya koyabileceklerini söyledi.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio cuma günü, Gazze'deki genel durumla ilgili olarak, "İnsanları iki üç yıl içinde başka bir savaşın çıkacağına inandırırsanız, Gazze'ye yatırım yapmaya ikna edemezsiniz. Yeniden yapılanma çalışmaları ve uzun vadeli tüm insani yardımlar için bağışçıların olacağına dair güvenimiz büyük." dedi.

Yetkililerin açıklamasına göre, Kushner, Witkoff ve Gruenbaum cuma günü Miami'de Mısır, Türkiye ve Katar yetkilileriyle bir araya gelerek Gazze'deki gelişmeleri görüştüler.

20 yılı aşkın bir yol haritası, çalışmaların yıkılmış binaların, patlamamış mühimmatın ve Hamas tünellerinin kaldırılmasıyla başlayacağını, bu sırada bölge sakinlerine geçici barınaklar, sahra hastaneleri ve seyyar klinikler sağlanacağını gösteriyor. Alan temizlendikten sonra, kalıcı konutların, sağlık tesislerinin, okulların ve dini mekanların inşasına başlanacak. Yollar asfaltlanacak, elektrik hatları bağlanacak, ekinler ekilecek. Ancak bundan sonra, lüks sahil mülkleri ve modern ulaşım merkezleri gibi uzun vadeli hedefler gerçekleştirilecek.

Yeniden yapılanma dört aşamada ilerleyecekti; güneyde Rafah ve Han Yunus ile başlayıp kuzeye doğru "merkez kamplara" ve nihayet başkent Gazze şehrine doğru devam edecekti.
"Yeni Rafah" başlıklı bir slaytta, buranın Gazze'nin "yönetim merkezi" ve 500.000'den fazla sakine ev sahipliği yapacağı öngörülüyor. Bu sakinler, 100.000'den fazla konut, 200'den fazla okul, 75'ten fazla sağlık tesisi ve 180 cami ve kültür merkezinin bulunduğu bir şehirde yaşayacaklar.

Plan, kamu sektörü maaşları da dahil olmak üzere, bu 10 yıllık süreçte tüm çabaların 112,1 milyar dolara mal olacağını tahmin ediyor; bunun büyük bir kısmı başlangıçta insani ihtiyaçlara ayrılacak. Bu süre zarfında 60 milyar dolardan biraz azı hibe (41,9 milyar dolar) ve yeni borç (15,2 milyar dolar) yoluyla finanse edilecek ve ABD ise desteğin %20’sini veya daha fazlasını “çapa/temel dayanak” olarak üstlenmeyi teklif ediyor. Dünya Bankası da finansmanda bir rol oynayacak.

Gazze'deki sahil şeridi 55 milyar dolardan fazla yatırım getirisi sağlayabilir

Planın ikinci on yılına girilirken Gazze'nin gelir elde etmesiyle maliyetlerin azalması öngörülüyor. Öneriye göre, 10. yıldan itibaren Gazze kıyı şeridinin %70'i ticarileştirilecek ve bu göz alıcı sahil şeridinin uzun vadede 55 milyar dolardan fazla yatırım getirisi sağlayabileceği tahmin ediliyor.

Siyasete girmeden önce Kushner, ailesinin emlak imparatorluğunu yönetmeye yardımcı olarak ticari gayrimenkul alanında kariyer yaptı. Trump'ın ilk döneminde İsrail ile Arap ülkeleri arasında İbrahim Anlaşmaları'nın imzalanmasına yardımcı olsa da, Gazze'de şekillenmekte olan girişimin ölçeği veya karmaşıklığıyla hiçbir şey kıyaslanamaz.

Kushner, 2021'de Beyaz Saray'dan ayrıldığından beri kendini çok çeşitli işletmelere yatırımcı olarak konumlandırdı. Miami merkezli özel sermaye şirketi Affinity Partners'ı kurdu ve bu şirket, büyük bir kısmı Orta Doğu devlet varlık fonlarından olmak üzere 3,5 milyar dolardan fazla para topladı.

Affinity, teknoloji, altyapı, enerji ve varlık yönetimi gibi sektörlerde hisse sahibi oldu; bu yatırımlar arasında İsrail merkezli bir sigorta ve varlık yönetimi şirketi ile ABD ve Orta Doğu'daki teknoloji girişimleri de yer alıyor.

Kushner, Beyaz Saray'dan ayrıldıktan sonra başka gayrimenkul projelerinde de yer aldı. Arnavutluk'taki Sazan Adası'nda, adayı Akdeniz'in önde gelen destinasyonlarından biri haline getirmeyi amaçlayan, yüksek profilli bir lüks tatil köyü projesini hayata geçirdi.

Haberin tamamını Wall Street Journal'dan okuyabilirsiniz.